Ben jij helemaal blij met jouw keuze om veganistisch te leven, word je opeens geconfronteerd met familie, vrienden en collega’s die er niets van begrijpen. Sommigen vinden het onzin, anderen maken flauwe grappen of proberen je met emotioneel geladen argumenten tot inkeer te brengen. Wat dan…?
Wat doe je dan?
Hoe ga je met al die weerstand om? Welke inhoudelijke antwoorden kun je geven op nieuwsgierige vragen van oprecht geïnteresseerden? Hoe zorg je voor constructieve gesprekken? In dit artikel geef ik tips en tools om jou daarin zo krachtig mogelijk te maken. Zo kunnen we met elkaar nóg meer mensen inspireren om te kiezen voor een compassievolle levensstijl.
Er zijn meerdere redenen waarom mensen veganist worden. De meeste redenen draaien om dieren, milieu en gezondheid. Deze serie zoomt iets meer in op argumenten die met dieren te maken hebben, maar zijn net zo goed toepasbaar op argumenten uit een andere hoek. Ik zal vooral stilstaan bij de invloed van psychische en sociale processen die hier spelen. Daarom nodig ik je uit voor een reis naar de onzichtbare en onbewuste besluitvormingsmechanismen in de mens.
De argumenten zijn talrijk
Opvallend is dat mensen die niet volledig plantaardig eten zich in hun voedselkeuze zelden laat leiden door rationele argumenten. Dat zie je niet, want ze proberen jou met inhoudelijke, rationeel klinkende, argumenten te laten twijfelen over jouw veganist-zijn. Misschien heb je het al door: bij alle tegenargumenten die je krijgt past een steekhoudend pro-vegan antwoord. Zonder uitzonderingen! Maar heb je ook gemerkt hoe zelden dat leidt tot de conclusie ‘Je hebt gelijk, óók voor mij is veganisme de enige juiste keuze’?
Ook nadat mensen de vreselijkste beelden van dierenleed in dierindustrie en slachthuizen hebben gezien, gaat de knop vaak niet om. Zélfs niet als hen een diervriendelijk, klimaatvriendelijk gezond alternatief wordt aangereikt. Zijn zij dan allemaal meedogenloos? Of zijn er andere, onzichtbare, factoren die er voor zorgen dat mensen dingen doen die rationeel lastig te verklaren zijn? Het antwoord vind je in de werking van onze hersenen.
Onze hersenen maken denkfouten rondom oorzaak en gevolg
De menselijke hersenen maken cognitieve biases. Oftewel denkfouten. Die belemmeren het verstandelijke vermogen bij het helder waarnemen en bij het begrijpen van oorzaak en gevolg. Biases zijn niet zo zeer foutjes van de natuur maar mechanismen die (1) ons helpen om niet buiten de groep te vallen en (2) onze voorouders meer dan 40.000 jaar geleden hielpen te overleven. (Even een zijstap: de mensen woonden toen in grotten en leefden in groepen van naar schatting 500 mensen. Dit is de ‘natuurtoestand’ die sommige mensen aangrijpen als reden om dieren te eten.) Ik ga iets dieper in op de twee aangehaalde punten:
- Mensen zijn ‘sociale’ dieren. Daarmee bedoel ik dat wij mensen sterk op elkaar reageren, behoefte hebben om bij een groep te horen en ons bewust zijn van de heersende omgangsregels binnen de groep. Wij zijn geneigd om beslissingen te nemen die onze positie in de groep overeind houdt. We willen er niet buiten vallen. In mijn artikelen zie je dat veel biases hier mee samenhangen.
- Toen we leefden als jager-verzamelaars, was het van cruciaal belang om situaties snel te kunnen inschatten. Je liep immers steeds risico om ten prooi te vallen aan een roofdier, je nek te breken als je uit een boom viel of te verhongeren wanneer je je groep kwijtraakte. Als je te traag reageerde of een verkeerde beslissing nam, kon dat je je leven kosten.
Onze zintuigen nemen 2 miljoen bits per seconde waar. Ons bewustzijn kan dat niet verwerken. Daarom worden waarnemingen gefilterd. Het brein maakt gebruik van simpele en effectieve regels om snel te kunnen oordelen en beslissen: heuristics. Deze verklaren waarom jouw aandacht tijdens het eten wordt getrokken door de geur, kleur en smaak van het eten in plaats van door de vorm van het handvat op de lade in het tv-kastje. Deze ‘shortcuts’ in ons bewustzijn, verklaren waarom mensen nu massaal geld betalen aan een industrie die volstrekt indruist tegen hun waarden en hun liefde van dieren.
Omgaan met teleurstellingen
Ik beheer de Facebook groep Vegan Outreach Trainingen. Om lid te worden van die groep moeten er 3 vragen beantwoord worden. Één van die vragen is: ‘Wat zou jij in deze groep willen leren/ontwikkelen?’. De groep heeft inmiddels honderden leden waarvan ik er één ben, dus ik heb veel antwoorden op die vraag gezien. Een opvallend groot deel van deze antwoorden heeft betrekking op het omgaan met de frustratie die ontstaat wanneer bij een omnivoor of vegetariër het kwartje niet wil vallen, ondanks verwoede pogingen daartoe. Deze teleurstelling is bij veel leden zó groot dat het hen belemmert tijdens gesprekken met familie, vrienden en collega’s. Heb je ook wel eens het gevoel dat je in een andere taal praat?
Zo komt je boodschap niet over….
Als je je frustratie non-verbaal uit, schiet je gesprekspartner in de verdediging en is je kans om hem te beïnvloeden een stuk kleiner. Dus je slikt je frustratie in en probeert het punt van conflict verder te omzeilen. Toch? Laten we even analyseren wat er met jou gebeurt wanneer je besluit dat je iets anders zegt dan je eigenlijk voelt. Je verliest de overeenstemming tussen wat je voelt, denkt en zegt. Met andere woorden: je bent niet meer congruent. Als je niet congruent bent, komt jouw boodschap minder goed over. Je gesprekspartner zal in veel gevallen (onbewust) aanvoelen dat er iets niet klopt. Hij zal jouw uitspraken minder serieus nemen. Soms voelen mensen dat je ‘wankelt’, en zien zij hun kans om jou eens flink op je plek te wijzen. Daar komt jouw gevoel van falen om de hoek kijken en is het 1-0 ten nadele van jou.
….en zo wel!
Kortom…zowel als je je frustratie uitspreekt als wanneer je deze inslikt behaal je niet het resultaat wat je wil. Er is hiervoor een oplossing: zorg dat je zo min mogelijk gefrustreerd raakt wanneer iemand zijn hoofd diep in het zand stopt. Wanneer wij ons realiseren waarom iemand dat doet, kunnen we meer compassie en begrip opbrengen. Hierdoor ervaren wij minder teleurstelling en blijven wij zelf makkelijker overeind.
Onthoud dat mensen er redenen voor hebben om weerstand te uiten. Deze redenen hangen vaak samen met behoeften zoals:
- het zelfbeeld positief houden
- gezien en gehoord worden
- betrouwbaar overkomen voor aanwezige partner, kinderen of vrienden
Deze behoeften hebben we allemaal. Op het moment dat jij iemand vertelt dat jij veganist bent omdat je niet wil dat er dieren voor jou lijden, worden het reflectievermogen en het schuldgevoel van je gesprekspartner geprikkeld. Jouw positie is in feite ‘comfortabeler’ dan die van je gesprekspartner, want jouw gesprekspartner voelt opeens dat hij leed veroorzaakt. Jij niet. Jouw gesprekspartners zullen zich vaak aangevallen voelen. Zij voelen dat bovenstaande behoeften in het gedrang komen. Het is nu zaak dat jij je realiseert dat je gesprekspartner op dit moment dus hele andere prioriteiten heeft dan jij. Probeer daar compassie voor te voelen.
Compassie voelen: moeilijk of goed te doen?
Ik realiseer me heel goed dat het moeilijk is om compassie te voelen voor iemand die iets niet wil horen en daarom doorgaat met het veroorzaken van dierenleed. En toch kan het. Het helpt om zicht te houden op de behoeften van de ander tijdens dat gesprek. En het helpt om de psychologische, sociologische en maatschappelijke mechanismen te herkennen die heldere waarneming belemmeren. Onthoud alvast dat de oorzaak vaak niet ligt in onwil of in een kwaadaardig karakter, maar in onvermogen. Onvermogen om te zien wat wij al zo lang zien. En angst om niet zo’n leuk persoon te zijn als ze altijd proberen te zijn. Denk terug aan de tijd vóórdat je veganist werd. Óók jouw en mijn denkvermogen wordt beïnvloed door niet-rationele mechanismen. We zijn alleen ietsje meer wakker geworden en kunnen niet meer ont-weten wat we nu weten.
Ik hoop dat je met deze compassie-booster nóg effectiever wordt in je gesprekken met nog-niet-veganisten. Wees kritisch. En stel vragen. Zo houden we elkaar scherp. Oók ik heb de wijsheid niet in pacht 😉
Samen maken we deze wereld mooier! ❤
Dit artikel is geschreven door Marieke Adjuma. Vegan outreacher en bruggenbouwer, helpt mensen op effectieve wijze te communiceren en gedrag te veranderen.
Naast de vaste auteurs werken we bij JOIN graag met andere experts. Gastauteurs die vanuit kennis en ervaring waardevolle content delen over de plantaardige levensstijl. Zo dragen ook zij bij aan the vegan movement!
105 artikelen | 76 reacties

Het inleven in de ander is cruciaal. Je bewust worden van het effect dat je woorden hebben op die ander helpt om goed over die woordkeuze na te denken. Ondank de weerstand die in mij soms naar boven komt moet juist ik niet met de hakken in het zand. Mooie blog Mrkie.
Duidelijk! Dit helpt mij bij het reageren op opmerkingen van omni’s. Ook al zou je ze willen afsnauwen, als dit beter helpt dan doen we dat! Het gaat uiteindelijk om het resultaat nietwaar? Hoe meer “seeds” geplant, hoe beter!
Ik kijk uit naar je volgende column, Mrkie!
Annelie, dank je voor je leuke reactie! Je snapt het precies! Als je binnen dit onderwerp ergens tegenaan loopt waar je graag meer over wil lezen….laat me weten. 🙂
Annelie, dank je voor je leuke reactie! Je snapt het precies! Als je binnen dit onderwerp ergens tegenaan loopt waar je graag meer over wil lezen….laat me weten. 🙂
Die weerstand is herkenbaar hoor 😉 En juist dàn is het inderdaad belangrijk om zo effectief mogelijk te communiceren. Uiteindelijk zorg je op die manier tijdens dit soort gesprekken ook het beste voor jezelf. Vaak voelen we diep van binnen wat ‘juist’ is. het stemmetje wat daarbij hoort moeten we een microfoon geven en het duiveltje op onze schouders moet dan een beetje dimmen. Compassie en inhoud wijzen ons de weg.