Dos Winkel – oprichter Sea First Foundation – stelt: “verzuring oceanen grootste bedreiging voor ons voortbestaan” [interview]

“Het is heel simpel. De zee is het allerbelangrijkste ecosysteem voor het leven op aarde, want het is het grootste systeem dat ons in leven houdt. De zee maakt meer zuurstof dan alle bomen en planten op het land. Sterker nog: het is de hoofdfunctie van de oceaan!”, vertelt Dos Winkel vol energie en gedrevenheid. Zuurstof is feitelijk het afvalproduct van planten. Planten nemen immers CO2 op en laten zuurstof als restproduct vrij (fotosynthese). Dit proces houdt ons in leven. Het plantaardig plankton in de oceaan, het fytoplankton, is daarmee de belangrijkste zuurstofbron voor mensen, zeker nu regenwouden wereldwijd – zoals in het Amazonegebied – steeds sneller verdwijnen. We moeten dus uitermate zorgvuldig met de oceaan omgaan, want door verzuring (als gevolg van CO2-uitstoot), opwarming van het zeewater en chemische vervuiling, wordt het oceaanleven steeds harder aangetast en verdwijnt op veel plaatsen in de oceaan zelfs het fytoplankton.

Waarom de natuur op het land en in de oceaan verloren gaat? Dat is voor 50% toe te schrijven aan de dierenindustrie, zowel veeteelt als visserij. Door de mestproductie van onze grote veestapel en het overmatig gebruik van kunstmest vloeit er veel stikstof naar zee dat resulteert in zuurstofloze dode zones: Ocean Dead Zones. CO2, methaan en lachgas – de laatste twee gassen vooral uit de dierenindustrie – zorgen dan weer voor een snellere opwarming van het zeewater. Dit gaat momenteel sneller dan ooit voor mogelijk gehouden. Op dit moment zijn er zo’n 500 Ocean Dead Zones! Dat is tienmaal zoveel als in 1950, toen er nog sprake was van “slechts” 50.

Als je dit zo leest is het meteen duidelijk waarom hij de Sea First Foundation heeft opgericht. Met hart en ziel zet hij zich – samen met een team vrijwilligers – in om mensen van jong tot oud bewust te maken van hun invloed op het voortbestaan van de mens en andere diersoorten, het (mariene) milieu en alle natuur met bijbehorende biodiversiteit onder- en bovenwater.

Motiverend voor jong en oud

Ik spreek Dos op het zonnige terras van vegan lunchroom Black & White in Breda, hij heeft net daarvoor een lezing gegeven voor een bedrijf in de regio over het effect van consuminderen van dierlijke producten en de positieve gevolgen die dat geeft. Om eens wat te noemen: onderzoek van Poore en Nemecek heeft aangetoond dat 3,1 miljard m2 hectare grond in gebruik is om gewassen te kweken voor diervoeder, dat is ongeveer de oppervlakte Afrika. Gaan mensen plantaardig of stamcelvlees eten, dan kan die grond omgezet worden in natuur voor het opvangen van CO2, het maken van zuurstof en een gezonde biodiversiteit. Je kunt dus het leven op aarde redden door te stoppen met dieren eten. Dit soort feiten opent van toehoorders van Dos zijn lezingen vaak de ogen en laat zien dat denkend vanuit de oceanen de keuze voor veganisme een logische stap is.

Lezingen en lessen geven dus, want dat is een van de hoofdtaken van zijn organisatie. En niet alleen in het bedrijfsleven, bij de overheid of voor maatschappelijke organisaties, ook veel scholen verwelkomen het team van Sea First met open armen voor interactieve lessen of lespakketten. Kinderen, scholieren en studenten bedenken dan zelf oplossingen om de oceaan, het milieu en de natuur bovenwater te redden. Daar komen frisse initiatieven uit voert. Het is namelijk niet alleen interessant om deze kennis te vergaren, het is vooral heel leerzaam om te ontdekken wat voor simpele dingen je kunt doen om de planeet te redden.

Mooi detail: als hij ergens spreekt waar lunch of diner geserveerd wordt aan de aanwezigen, dan komt hij alleen als dat eten voor iedereen vegan is. Kijk, dat is staan voor je principes. Misschien heb je hem zelf ook al eens horen spreken op een evenement of ben je hem online tegengekomen bij organisaties zoals Eurogroup For Animals of de Tuna Free Restaurants. Het is namelijk nogal een bezig type, op een fijn aanstekelijke manier die ervoor zorgt dat je nog gemotiveerder raakt om te kiezen voor een leefstijl die goed is voor mens, dier én milieu.

Vegetarisch vanaf zijn geboorte

“Toen mijn vader 16 jaar was werkte hij in zijn vrije tijd op een boerderij. Op een dag zocht hij zijn lievelingskalfje en vond het dier in een schuur waar het nog levend aan een haak door de poten hing dood te bloeden. Het was toen 1932 en zijn vader besloot om nooit meer een dier te eten wat voor zijn plezier gedood is. Dus zijn mijn broer en ik vegetarisch opgevoed”, vertelt hij. In 2008 heeft Dos samen met zijn vrouw Bertie de Sea First Foundation opgericht. Vanaf dat moment veranderde de vegetarische levensstijl geleidelijk in een veganistische, omdat hij zich steeds meer bewust werd van het dierenleed in de zuivel- en ei-industrie. Dos: “Ik kan dierenleed niet meer aan. Zeker als je er zo mee bezig bent voor je werk en ontdekt wat mensen dieren aandoen”.

Hij voelt daarbij net zo veel compassie voor varkens of koeien als voor vissen. “Vissen hebben een centraal en perifeer zenuwstelsel, ze ervaren alles wat mensen met ze doen blijkt uit onderzoek. Als een vis gestript wordt snijden ze die overlangs open en rukken de inwendige organen eruit. Die vis voelt alles en leeft nog minstens een half uur op ijs. Maar de aaibaarheid van vissen ontbreekt, waardoor mensen hier niet altijd bij stil staan. En we hebben het dan ook nog eens over gigantische aantallen. Jaarlijks worden er 2,5 – 3 biljoen (10 tot de 12e) vissen gedood door de mens, de schaal- en schelpdieren niet meegerekend”.

Impact maken zit in zijn DNA

Iemand met zoveel kennis heeft vaak de kans om impact te maken. En dat doet Dos dan ook:

• Hij schreef – samen met een van de Sea First Marienbiologen Nanne van Hoytema – een artikel over de voor- en nadelen van visolie, wat er mede toe leidde dat al zo’n 30 bedrijven Omega-3 (EPA en DHA) uit fytoplankton in plaats van vis halen. Vis kan immers zelf die Omega-3 niet maken en haalt het ook uit eencellige algen. Dus: bypass de vis!
• Recent sloegen in België een groep artsen na het bijwonen van een lezing van Dos de handen ineen en stichtten Artsen voor Duurzaamheid. Artsen zien de meeste mensen pas als zij al patiënt zijn. Er zou veel meer nadruk op het voorkomen van ziekten moeten liggen. Een van de mogelijkheden hiertoe is gezonde voeding en voldoende beweging: primaire preventie!
• Hij is trots op de documentaire Sea the Truth, een aanrader om te kijken. Hij bedacht deze en speelt er een hoofdrol in, de Nicolaas G. Pierson Foundation – het Wetenschappelijk Bureau van de Partij voor de Dieren – zorgde voor de financiering. Deze documentaire wordt nog altijd in vele landen vertoond en hoewel het al een aantal jaren geleden is dat de film werd gemaakt, is de inhoud feitelijk nog up-to-date.
• Dos heeft 30 jaar gedoken, waarvan 25 jaar als professioneel onderwaterfotograaf. Hij maakte talrijke boeken die wereldwijd zijn uitgegeven en er waren talloze tentoonstellingen van zijn werk. Zijn vrouw Bertie is ook fotograaf, maar zij is gespecialiseerd in het fotograferen van tribale culturen. Wil je zien wat Dos en Bertie allemaal gefotografeerd hebben? Bezoek dan de speciale website en geniet van het moois dat op je scherm verschijnt.

Los daarvan is het een man van het kaliber ‘practice what you preach’. Neem de kleding van Sea First. Die is gemaakt van Fairtrade biologisch katoen en bedrukt met biologische inkt zonder dierlijke ingrediënten. Zijn uiteindelijke doel: “De Sea First Foundation overbodig maken”. Maar dat zal nog wel een paar decennia duren, hoewel het “veganiseren” van de wereld steeds sneller gaat.

Meer Dos?

Bekijk deze animatiefilm waarin Dos je meer vertelt over de zee:

Wil je meer informatie over de thema’s die in dit interview aan bod komen? Kijk op de website of stuur een mail naar Dos.