In mijn vorige artikel beschreef ik waarom bij (nog) niet-vegans meestal de behoefte ontstaat om zichzelf te verdedigen zodra jij de magische woorden ‘ik ben veganist’ uitspreekt. Veel argumenten vragen om een inhoudelijk antwoord. Ik zal vandaag een paar bronnen noemen waar je belangrijke informatie kunt vinden.
Maar je hebt waarschijnlijk al gemerkt dat sommige argumenten op geen enkele manier met feitelijke informatie naar tevredenheid kunnen worden beantwoord. In zo’n geval heb je vaak te maken met biases. Dat zijn shortcuts in het verwerkingscircuit van de menselijke hersenen die er voor zorgen dat we beschikbare informatie vervormen of ons simpelweg niet bewust worden van feiten die duidelijk waarneembaar zijn. Vaak zijn die shortcuts heel nuttig omdat ze ons in staat stellen om snel te reageren op bepaalde situaties. Ik geef vandaag enkele voorbeelden van shortcuts die ten koste gaan van het moreel handelen.
Het belang van feitenkennis
Sommige argumenten zijn soms een beetje vergezocht. Zoals ‘Hitler was vegetariër dus vegetariërs zijn immorele mensen’. Soms worden er irrationele vragen gesteld, zoals ‘Wat zou je doen als je op een onbewoond eiland zat en het enige wat er te eten is, is een koe?’ Er bestaan natuurlijk ook onwetende tot domme argumenten: ‘Als wij geen dieren zouden eten, zouden er straks te veel koeien, varkens en kippen zijn’. Soms realiseert de kritische bystander zich niet hoe hypocriet een argument klinkt, zoals ‘Ik zeg altijd: leven-en-laten-leven’.
Maar er zijn óók argumenten die een (startende) veganist tijdelijk uit evenwicht brengen: ‘Er worden regenwouden platgebrand om alle vegetariërs van soja te voorzien’. Op elk argument bestaat een passend antwoord. Een eerlijk antwoord op deze vraag is, ten eerste, dat 85% van alle soja gebruikt wordt als veevoer. Ten tweede wordt de soja voor menselijke consumptie niet in Zuid-Amerika maar in Europa en Canada verbouwd. Zulke dingen moet je maar net weten… 😉
Kijktips
Naarmate je langer veganist bent, kan je vlotter en effectiever reageren op argumenten. Misschien ben je al bekend met de video’s van Earthling Ed. Als je op de link klikt zie je 30 filmpjes waarin hij de 30 meest gebruikte argumenten tegen veganisme weerlegt. Het is echt een aanrader om deze video’s te bekijken.
Een documentaire die erg de moeite waard is als je je feitenkennis over diermisbruik wil uitbreiden, is Dominion (online gratis te zien). De opnames van deze docu zijn gemaakt in Australië en laten van alle door de mens misbruikte diersoorten zien hoe ze gefokt, ‘gebruikt’ en gedood worden. Er zijn weinig verschillen met de situatie in Nederland. Sommige mensen die deze docu kijken, gaan ‘overnight vegan’. Dus het kan effectief zijn om deze met familieleden en vrienden te kijken.
Ik vind de docu Cowspiracy (online gratis te zien; tevens op Netflix) een aanrader voor iedereen die denkt dat wereldwijd de meeste luchtvervuiling wordt veroorzaakt door uitlaatgassen. Spoiler: de dierindustrie is een grotere vervuiler.
De documentaires Forks Over Knives en The Game Changers zijn te vinden op Netflix. Deze zijn meer gericht op de gezondheidsrisico’s van dierlijke voedingsmiddelen.
Uiteraard zijn er na het kijken van dit alles nog veel argumenten onbeantwoord. Mijn ervaring is dat je zeer snel een antwoord op je vragen vindt wanneer je deze stelt in een vegan Facebook groep.
Leestips
Collega-auteur Tamara heeft meerdere artikelen met veel achtergrondinformatie. Bijvoorbeeld:
- Waarom veganisme het klimaat kan redden
- Help mensen aan relevante informatie over de vee-industrie
- Vis kan toch wel – deel 1 en deel 2
Het belang van mensenkennis
De meeste mensen die zeggen dat ze van dieren houden, eten producten waarvoor dieren zijn gekweld en gedood. Veganisten zien dat dit krom is. ‘Je kan toch niet zeggen dat je van dieren houdt terwijl je er voor betaalt om hen te laten doden?’ Ja, dat kan dus wél. Niet iedereen beschikt over dezelfde inzichten als jij. Zo weten veel mensen niet dat er meestal botten en huiden in snoep en ijs verwerkt is. En veel mensen staan er niet bij stil dat er veel kalfjes en kuikens worden gedood voor zuivel en eieren. Wij kunnen aan mensen die (nog niet) vegan eten de feitelijke informatie verstrekken die zij missen. Maar leidt dat altijd tot stappen richting veganisme? Zelden… En dit heeft alles te maken met die biases waar ik eerder over schreef. My favorite subject!
De meeste mensen weten heus wel dat vlees van dode dieren komt. Mensen die oprecht van dieren houden, zouden nooit willen dat dieren voor hen lijden en sterven. En toch geven ze via hun portemonnee steeds opnieuw opdracht tot dit lijden en sterven van dieren. Er is sprake van weinig rationaliteit wanneer het over de consumptie van dierlijke producten gaat. Veel veganisten zien veganisme als de morele nullijn. Simpelweg omdat alle andere levenswijzen leiden tot onnodig dierenleed (en onnodige milieuschade). Zijn veganisten dan ‘betere’ mensen? Zijn zij goedaardiger? Of heeft dit te maken met bewustwording?
Biases
In het algemeen hebben veganisten een connectie gelegd die omnivoren (nog) niet hebben gelegd. Ik probeer al 40 jaar een sluitend antwoord te vinden op de vraag ‘Hoe komt het dat mensen zo blind zijn voor het dierenleed dat zij veroorzaken?’. Zelf was ik tussen 1977 en 2014 echter hartstikke blind voor het leed van dieren in de ei- en zuivelindustrie.
Ik vocht zó lang zó fanatiek tegen de bio-industrie…terwijl ik er zelf aan bijdroeg door eieren en zuivel te consumeren. Pas in 2014 legde ik die connectie. Ook in mijn genetische blauwdruk is kennelijk ruimte voor flinke biases. En nu probeer ik de biases van niet-veganisten te verklaren. Dat is een flinke puzzel. Help je mee? Samen kunnen we tot nieuwe inzichten komen die anderen helpen de connectie te leggen.
Biases worden vaak veroorzaakt door wensen en verwachtingen. Mensen willen zichzelf graag als goedaardig wezen zien en kunnen om die reden een kritisch onderzoek naar hun leefwijze uit de weg gaan. Factoren als cultuur en opvoeding hebben invloed op iemands wereldbeeld en op het zelfbeeld. Mensen zien de wereld zoals ze verwachten dat deze in elkaar steekt. Er zijn veel psychische en psychologische mechanismen die hierbij een rol spelen. Ik bespreek er enkele en begin met inzichten van Melanie Joy.
Carnisme als geloofssysteem
Melanie Joy is sociaal psycholoog en vegan activist. Zij geeft aan dat mensen geïndoctrineerd zijn met een geloofssysteem dat invloed op onze overtuigingen uitoefent zonder dat wij ons daarvan bewust zijn. Voor dit systeem introduceerde zij de term ‘carnisme’. Het feit dat mensen sommige dieren als eetbaar beschouwen en andere dieren als niet-eetbaar, terwijl dat niet rationeel te verklaren is, ondersteunt haar theorie. In feite gaat het over een normen- en waardensysteem wat geworteld is in cultuur.
Zij legt dit heel goed uit in haar video ‘De verborgen reden waarom we vlees eten’. Joy legt hier uit hoe het komt dat rationele mensen bijdragen aan een gewelddadig systeem. Er wordt door belanghebbenden succesvol geprobeerd het leed van dieren in de dierindustrie onzichtbaar te houden. Bewustwording is essentieel om ons te bevrijden van carnisme.
Cognitieve dissonantie
Mensen zijn gewoontedieren. Als we iets eenmaal op een bepaalde manier doen, veranderen we dit liever niet meer. Stel dat we in aanraking komen met informatie waardoor wij, rationeel gezien, zouden moeten concluderen dat onze gewoonte moreel niet acceptabel is. Dan hebben wij de keuze om ons gedrag aan te passen of om onze opvatting over ons gedrag aan te passen. Aangezien we zulke gewoontedieren zijn, kiezen we vaak voor het laatste.
Joop heeft vroeger op school geleerd dat vissen geen gevoel hebben. Hij ging als kind al vissen met zijn vader. Hieraan heeft hij goede herinneringen. Hij wil met zijn dochter Cato gaan vissen ‘omdat dat leuk is’. Zijn dochter vertelt hem dat ze van Sea Shepherd geleerd heeft dat vissen wel degelijk pijn kunnen ervaren. Vader Joop stoort zich aan deze informatie. Het past niet in zijn straatje. Daarom concludeert hij dat Sea Shepherd leugens verspreidt. Hij verbiedt zijn dochter om haar Sea Shepherd T-shirt nog te dragen. Hij gaat lekker vissen en is zich van geen kwaad bewust.
Speciesisme
Speciesisme is het broertje van racisme en seksisme. Deze begrippen duiden op het onderscheid wat door mensen wordt gemaakt op basis van iemands lichamelijke kenmerken. Heeft iemand een hoeven of voeten? Kan iemand praten of hinniken? Bij speciesisme gaat het om onderscheid dat binnen een bepaalde cultuur wordt gemaakt tussen diersoorten. De gedachte dat de ene diersoort je voedsel is terwijl de andere je vriend is, terwijl hier geen rationele verklaring voor is, komt voort uit speciecisme.
In Nederland worden koeien en varkens als eetbaar beschouwd, terwijl honden en katten als huisdieren worden vertroeteld. Veel mensen die in India opgroeien, vinden het eten van koeien moreel verwerpelijk. Moslims eten geen varkens, omdat deze dieren door het geloof als onrein worden beschouwd. In een aantal Aziatische landen is het eten van honden en katten heel normaal. Er is geen rationele verklaring voor het feit dat het eten van honden en katten niet past binnen de Nederlandse cultuur, behalve het feit dat wij honden en katten ooit als huisdieren zijn gaan beschouwen.
Dierenrechtenorganisatie Bite Back heeft onderstaande poster ontworpen, gedrukt en verspreid om mensen te attenderen op speciecisme. Veel duidelijker en vriendelijker kan het niet, tòch?
Meer mechanismen
Er bestaan naast carnisme, speciecisme en cognitieve dissonantie nog veel andere sociale en psychologische mechanismen die veroorzaken dat mensen blijven betalen voor dierenleed terwijl zij van dieren houden. Denk aan onschuldig klinkende biases zoals conditionering, socialisatie, opvoeding, sociale wenselijkheid en wens tot wederkerigheid of aan biases waarvan de risico-factor meer opvalt zoals: selectieve waarneming, blinde vlek, identifiable victim effect, optimism bias, informational conformity, normative social conformity, social proof, krabbenmand-effect, groepsbias, authority bias, deïnviduatie, bystander effect, responsability of strangers en de beschikbaarheidsvalkuil.
Dit artikel is geschreven door Marieke Adjuma. Vegan outreacher en bruggenbouwer, helpt mensen op effectieve wijze te communiceren en gedrag te veranderen.
Mooie blog weer! Goed ook dat je bij het noemen van What the Health?! aangeeft dat de informatie van die docu omstreden is.
Ik ken lang niet alle begrippen die je in de laatste alinea noemt, maar dat maakt me alleen maar meer nieuwsgierig naar allemaal. Het Milgram-experiment, is dat de authority bias? Ik vind dat altijd een goeie om te bedenken hoe snel mensen geneigd zijn blindelings bevelen op te volgen en naar anderen te luisteren die hiërarchisch hoger staan dan zij. Heel creepy, maar daarom des te belangrijker om je bewust van te zijn.
Ik kijk uit naar je volgende blog!
Dank voor je compliment, Lana!
Tja, konden we maar volledig vertrouwen op wetenschappelijke onderzoeken vanuit overheid of universiteit naar het verband tussen ziekten en consumptie van dierlijke producten. Als dat kon, was een documentaire als What the health niet nodig. De praktijk is helaas dat lobby’s zoals de zuivellobby nog steeds de macht hebben om iemand uit hun midden op een hoogleraarsstoel te plaatsen om aan te tonen hoe gezond zuivel is. We moeten kritisch blijven op alle onderzoeken die ons onder de neus worden geschoven.
Het Milgram experiment geeft inderdaad een duidelijk (en pijnlijk) beeld van de authority bias. Dat onderwerp lijkt me wel geschikt voor de volgende blog… 😉
Ik volg je blog met interesse. Knap werk en heel constructief.
Succes!
Wat leuk om te zien dat je mijn blogs volgt, Jozefine! 🙂 Dank voor je compliment.
Mooi en informatief stuk, waar ik graag over zou lezen is hoe moeilijk het is om weldenkende, lieve, belezen, intelligente mensen als vriend te hebben die niet reageren op posts op social media over veganisme. Lieve stukjes, wetenschappelijke, feitelijke, grappige, zielige stukjes, het maakt niet uit, zij ‘bemoeien zich er niet mee want nou ja gedoe en ik eet al weinig vlees’ ‘laat mij nou, ik laat jou toch ook in je waarde etc’ Dat valt mij steeds moeilijker en ik vraag me af wanneer ik het contact ga verbreken wat ik vind het niet alleen verschrikkelijk voor de dieren maar vraag me dan ook af wat voor mensen het nou eigenlijk zijn.
Hoi Adinda, dank voor deze input! Waar jij tegenaan loopt, daar lopen veel vegans tegenaan. Het is zó moeilijk om te zien dat mensen die jou dierbaar zijn wegkijken… alsof het niet belangrijk is… Ik loop er zelf ook vaak tegenaan. En ik las een paar minuten nadat ik jouw reactie las, over een vergelijkbare ervaring van iemand op Facebook. Ik kijk of ik hieraan aandacht kan besteden in mijn volgende blog. Alvast één tip: voor de dieren zou het het beste zijn als jij met deze mensen in contact blijft. Misschien heb je meer invloed dan je denkt. Ik maak regelmatig mee dat een (in mijn ogen) verstokte vleeseter me plotseling vertelt dat hij of zij door mij aan het denken is gezet en nu stappen richting veganisme zet. Voor de dieren valt de meeste winst te halen bij de omnivoor omdat zij met zoveel zijn. Het is een weg van de lange adem. Je staat niet alleen. Als wij samen genoeg zaadjes kunnen planten om omnivoren één dat per week plantaardig te laten leven, is dat voor de dieren een enorme zegen.
Wat een echt fantastische blig! Meteen gedeeld met 2 vriendinnen. Niet om hen veganist te willen maken, maar om te laten zien waar de pijnpunten bij zoveel carnisten en vegans liggen. Dit moet meer begrip creëren. Dank!
Dank je wel voor het compliment, M! Ik hoop dat het hen helpt om de pijnpunten te begrijpen. Keep me posted… 😉
Hoi Renee, dank voor je compliment. Hier volgt een uitgebreid antwoord. Ik weet precies wat je bedoelt met de gemene smileys, de nare gifs en de zeer onvriendelijke reacties. Het is het meest succesvol om rustig, inhoudelijk en respectvol te reageren.
Je mag er gerust van uit gaan dat de rustige respectvolle vegan reacties tot veel meer effect leiden dan zichtbaar is. Vooral bij meelezers. Meelezers zullen zelden reageren met opmerkingen zoals ‘ik vind het pro-vegan argument sterker’. Omdat zij nou eenmaal liever meelezen dan schrijven.
Het is voor de dieren het beste als je de persoonlijke verwijten en de schertsende opmerkingen van je af laat glijden en vriendelijk blijft reageren of niet reageert. Ga vooral niet met modder of persoonlijke verwijten gooien. Want dan daal je af naar betrekkingsniveau. Op betrekkingsniveau zijn de non-vegans even sterk als wij. Hoewel…zij kunnen misschien beter met modder gooien dan wij. Op inhoudsniveau zijn wij sterker. Wij kunnen onze vegan message met zó veel feiten onderbouwen….dierenleed, milieu, gezondheid, etc. Daarom staan wij sterker als we over de inhoud blijven praten. Daar komt bij…. Als meelezers zien dat de ene partij onsportief doet en de andere partij respectvol blijft, gaan ze meer sympathie voelen voor de partij die respectvol blijft. Meestal zijn dat de veganisten.
Het gaat er niet om of je een discussie ‘wint’. Met name veeboeren en overtuigde carnisten zullen nooit toegeven dat de veganist misschien wel een beetje gelijk heeft. Zij voelen dat hun inkomen, hun imago en hun gewoonten op het spel staan. Dus ze houden voet bij stuk. Een deel van de mensen die (op Facebook) stelselmatig veganistisch gedachtegoed afkraakt, voelt zich bovendien onderdeel van de vlees-/zuivel-/ei-/etc.-lobby. Zij zijn even gedreven als wij om hun boodschap te verspreiden. Zij zullen elk vegan argument bevechten. In het algemeen kan je stellen: als er een agressieve reactie komt op een vriendelijk vegan bericht, is de vegan message duidelijk aangekomen. Want…hun vijandelijkheid wordt gevoed door frustratie.
Mensen neigen er altijd naar om hun reactie te laten aansluiten bij hun eerdere reactie en bij reacties van ‘vrienden’. Dat betekent dat iemand die dagelijks vlees/ei/zuivel nuttigt, niet snel op Facebook zal laten zien dat ze een vegan message ondersteunen. Want stel dat hun vrienden en collega’s op Facebook lezen dat zij (aspecten van) de dier-industrie onacceptabel vinden, dan gebeuren er 2 dingen. 1. Sommige vrienden/collega’s voelen zich door hen verraden en vallen hen aan/laten hen vallen. 2. De veganisten gaan hen ondersteunen met stappen richting veganisme; nu zij hebben aangegeven de vegan message te ondersteunen, kunnen ze eigenlijk geen ‘nee’ zeggen. En hier kickt cognitieve dissonantie in: zij veranderen liever hun visie dan hun gewoonten.
Het is goed om je Facebook pagina aantrekkelijk te houden voor mensen die geen veganist zijn. Post af en toe vrolijke foto’s die zij kunnen liken. Hiermee beïnvloed je de Facebook algoritmes en zorg je dat deze Facebook vrienden ook de meer confronterende berichten van jou te zien krijgen. Blijf met hen in contact. Dan behoud je je invloed. Ik post zelf niet zo veel bloederige ellende omdat sommige vrienden me dan blocken. De waarheid is te pijnlijk voor hen.
Renee, ik denk dat je mijn eerdere blogs https://www.jointheveganmovement.nl/blog/compassie-ook-voor-mensen-die-het-niet-met-je-eens-zijn/ en https://www.jointheveganmovement.nl/blog/van-discussie-naar-dialoog-constructieve-gesprekken-met-impact/ ook interessant vindt. Hier sta ik stil bij de redenen waarom omnivoren reageren zoals ze reageren. En bij de manieren waarop jouw boodschap de meeste impact heeft.
Goede vraag, en fijne uitleg van Mrkie! thanks
Bedank voor je blog! Je oproep voor een blog waar behoefte aan is, moest ik meteen denken waar ik vaak tegenaan loop. Ik ben geen overnight Vegan, maar maak langzaam de stappen van omnivoor, naar vegetariër en zit nu in de overstap naar veganistisch. Ik zit op verschillende Facebook groepen en word vaak afgeschrikt door het zwart/witte. Wat ik vooral voel is: je kunt geen halve veganist zijn. En dat is natuurlijk ook zo. Tegelijkertijd gun ik mezelf de tijd voor het proces. Me soms wel en soms niet schuldig voel over het eten van dierlijke producten.
Zijn er ook Facebook groepen waarin je op een vriendelijke wijze wegwijs gemaakt wordt en kan delen? Een tweede blog voor mij is Vegan kleding. Wat zijn nou goede alternatieven voor wol en leer? Ik draag alleen natuurlijke materialen. Polyester en acryl, daar kan mijn lijf niet tegen. Ik zoek nog warme schoenen die goed ademen en niet van leer zijn. Weet jij daar meer over? Nou ik hoop je input gegeven te hebben voor je blog. Groetjes, Lillian
Hoi Lillian, dank voor je reactie. Ik ging zelf ook niet overnight vegan. Ik was al 37 jaar ‘fanatiek’ vegetariër. (Nu vind ik dat net zo klinken als een D’66 premier die zichzelf ‘klimaatdrammer’ noemt.) Hoe dan ook, ik kende veel afschuwelijke beelden uit de dier-industrie en probeerde vrienden en familie er van te overtuigen dat zij ook vegetariër moesten worden. Ik was heel strikt want ik at absoluut geen kaas die gestremd was met iets wat uit een (dood) kalfje kwam. ‘Mijn’ kaas was vegetarisch gestremd (nu denk ik: hoezo ‘mijn’?). Ik was er volledig van overtuigd dat er voor mij geen dieren stierven. Als ik daar nu op terugkijk, voelt dat best raar. Maar het kwartje viel heel langzaam en behoedzaam. Mijn enige vegan kennis stuurde me een filmpje over kalfjes en moederkoeien. Het wilde er niet in. Iets met eieren. Ik zocht naar een manier om deze boodschap tot me door te laten dringen zonder een enorm schuldgevoel te krijgen om alles waar ik voor betaald had. Het duurde ongeveer een half jaar. Onbewust wist ik tijdens dat proces heel goed dat ik inzichten zou krijgen die mijn leven voorgoed zouden veranderen. Dat was eng want ik kende toen bijna geen veganisten. Ik had er geen flauw vermoeden van dat ik 5 jaar later omringd zou zijn door veganisten. Het was een pijnlijke bewustwording en een enge onvermijdbare stap. Want wanneer je het eenmaal ziet, kan je dat niet meer terugdraaien. Misschien herken je dit ook..?
Ik weet dat mensen vaak kritisch reageren wanneer iemand zegt af en toe nog dierlijke producten eten. Ik kan mij persoonlijk best rot voelen wanneer het eten van koemelk-ijsjes als iets lolligs wordt gebracht, of wanneer iemand die van dieren zegt te houden af en toe biologisch vlees wel okay vindt. Ik zie dan beelden op mijn netvlies. Van Cubes of Truth, Dominion, etcetera. Dingen die ik gezien heb en die ik nooit meer kan ont-zien. Daarom zal je bij mij op zo’n moment wel eens een gepijnigde uitdrukking zien. Daar kan ik niets aan doen. Waar ik wél iets aan kan doen, is aan de dingen die ik zeg. Ik probeer mensen niet te veroordelen om de reden dat ze (nog) geen veganist zijn. Zéker niet wanneer zij, zoals jij, aangeven in een proces richting veganisme te zitten. Ik weet uit ervaring dat iedereen zijn eigen proces moet doorgaan om intrinsiek gemotiveerd veganist te worden.
Met name mensen die zelf pas kort geleden de stap naar veganisme hebben gezet, zijn vaak heel fel. Deze felheid heeft niet altijd op jou betrekking maar ook op henzelf. Vaak zit er een soortschuldgevoel achter zoals “Waarom heb ik deze stap niet eerder gezet?” Waarschijnlijk willen zij iets goeds doen door jou er op aan te spreken dat vegetarisch eten moreel nog steeds niet acceptabel is. Maar het kan inderdaad afschrikken. Ik denk dat mensen eerder stappen richting veganisme zetten wanneer ze voelen dat ze in die ‘vegan wereld’ warm onthaald zullen worden. Niet als ze veroordeeld denken te worden. Gelukkig is het overgrote deel van de vegans die ik ken dat met mij eens. Er zijn groepen zoals Vegan Challenge deelnemers, Positivegans en Proveg waar de nadruk ligt op positieve ondersteuning. Er bestaan ook groepen waar ’the vegan police’ en identiteitsvorming een grotere rol speelt. Er bestaan vegan Facebookgroepen die ik mijd omdat leden elkaar, naar mijn gevoel, te vaak voorschrijven wat ze moeten denken of voelen. Maar ja, hoe meer veganisten er komen, hoe meer verschillende karakters er komen. Zelfs tussen veganisten bestaan er persoonlijkheden die ik niet tof vindt. Veganisten zijn er er alle kleuren en karakters. En er ontstaan langzaamaan subculturen binnen de vegan outreach community. Zo snel gaat het. Veganisme is BOOMING… Dus mijn tip aan jou is: zoek de mensen en de groepen waar je je prettig voelt. En laat je niet ontmoedigen door mensen die veroordelen.
Wat betreft jouw vraag over kleding en schoenen…dat leg ik even voor aan de andere auteurs. Het is niet helemaal mijn onderwerp.
Hi Lilian, voor jouw vraag over vegan kleding ben je bij mij helemaal aan het juiste adres! We hebben op deze site al een aantal artikelen staan en er komt nog een artikel over duurzame / vegan kledingmerken (alvast een shoptip: bij Wolf & Storm en Shop Like You Give A Damn vind je van alles).
In dit artikel wat ik schreef staat meer over de achtergronden van dierlijke materialen in kleding: https://www.jointheveganmovement.nl/blog/drie-tips-voor-het-kopen-van-vegan-kleding/
En hier een gloednieuw artikel over vegan schoenen: https://www.jointheveganmovement.nl/blog/vegan-schoenen-voor-de-eigentijdse-vrouw-de-mooiste-merken-op-een-rij/
Kun je er zo mee vooruit? Groeten, Danielle
Goed, uitgebreid en informatief blog. Ik ga hem delen onder familie en vrienden. (Non vegans). Dank ervoor.
Thanks, Sylvia! Ik hoop dat het jouw non-vegan familie en vrienden aan het denken zet. Als er in hun reactie een bepaalde lijn zit, laat me weten onder deze blog. Wie weet kan ik mijn blogs een volgende keer nog passender maken.