Keuzes en gewoonten… de keuze om vegan te eten

Paul Hawken beschrijft in zijn boek Drawdown (2017), het meest veelomvattende plan ooit om klimaatontwrichting te keren. Hij laat zien hoe een plantenrijk dieet dat door een groot deel van de mensheid wordt opgepakt, kan zorgen voor 66,11 gigaton Co₂-reductie.

Hij staat niet alleen in deze, door sommigen gezien als extreme standpunt. Boeddha, Confucius en Pythagoras, Leonardo da Vinci en Tolstoj, Gandhi en Gaudi, Percy Bysshe Shelley en George Bernard Shaw gingen hem voor. Wat ‘nieuw’ is, is dat Hawken zich baseert op wetenschappers, die onderzocht hebben hoe we de klimaatontwrichting kunnen keren.  Wij praten meestal over klimaatverandering, maar Hawken noemt het klimaatontwrichting. Ook anderen kiezen er inmiddels voor om het beestje bij de naam te noemen. Het is geen verandering meer, het is crisis – een ontwrichting.

Vegan voor het klimaat

Iemand die al 25 jaar onderzoek doet naar een plantenrijk voedingspatroon is Prof. dr. T. Colin Campbell. In zijn boek The China Study (2017) verklaart hij waarom er in bepaalde gebieden op de wereld minder kanker voor komt. Zijn conclusie is dat mensen die een plantaardig voedingspatroon hebben gezonder zijn en blijven. Andere internationale boeken zijn van auteurs als Dean Ornish M.D., John McDougal M.D., Michael Greger M.D. en Caldwell B. Esselstyn jr. M.D. De Nederlandse topsporter Janneke van der Meulen schreef twee boeken over hoe zij als roeister op basis van een plantaardig dieet zichzelf tot ongekende hoogte brengt.

Het uitgangspunt van Paul Hawken is anders dan dat van de andere auteurs. Hawken’s vertrekpunt is klimaatontwrichting, terwijl de anderen schrijven over voeding voor gezondheid  of voeding vanuit het oogpunt van sport. Al deze vertrekpunten zijn belangrijk.

Hoe krijgen we mensen ‘om’?

Wat Paul Hawken beschrijft als grootste uitdaging is het ‘om’ krijgen van mensen om plantaardig te gaan eten. Want we zijn generaties lang gewend om vlees te eten. Cultureel wordt het gezien als een statussymbool. En we zijn verslaafd. Verslaafd aan suiker, aan allerlei ingrediënten die in fabriekseten zitten en verslaafd aan onze gewoontes. Op dit moment komen er steeds meer vleesvervangers op de markt. En dat helpt een bepaalde groep mensen om makkelijk over te stappen. Maar er blijft een groep die het moeilijk vindt om hun vlees en zuivel te laten staan.

Veranderen gaat met vallen en opstaan

Het faciliteren van verandering bij individuen en/of groepen is mijn werk. In het bedrijfsleven help ik groepen mensen om mee te werken aan veranderingen die nodig zijn om als organisatie te kunnen blijven groeien. (Iets waar we steeds meer van terug komen trouwens, dat steeds maar doorgroeien. Dat is misschien een onderwerp voor een ander blog.) Daarnaast mag ik mensen individueel coachen om met die veranderingen om te gaan.

Sinds 2006 ben ik veganist. Ik las over hoe veganisme kan helpen om de klimaatontwrichting te beperken. En ik ontdekte dat veganisme niet alleen dierenleed kan voorkomen, gezond is voor ons, maar ook dat het eten van plantaardig voedsel helpt om je persoonlijke doelen te behalen. In het begin volgde ik allerlei adviezen van mensen tot op de punt en komma. Ik viel af, maar kwam ook weer aan. Ik volgde kookcursussen, deed onderzoek  naar vitaminen en mineralen. Ik kocht allerlei boeken over vegan lifestyle en mijn keuken werd een walhalla voor groenten en fruit. Maar ik bleef maar toenemen in gewicht.

Hoofd, hart en hara

Wat we eten doet iets met onze hormoonhuishouding. En niet alleen het voedsel dat we eten, maar ook andere zaken die we tot ons nemen zoals de woorden die we gebruiken en horen, de relaties die we hebben, en de manier waarop we naar de wereld kijken, heeft invloed op ons lijf en leven. Ik noem dat ‘het op een lijn brengen van hoofd, hart en hara (een Japans begrip en betekent letterlijk ‘buik’)’. Een belangrijk onderdeel van deze beweging is dat je je bewust wordt van het feit dat je niet je gedachten bent. Dat je een keuze hebt. En dat die keuze het beste wordt gedaan vanuit de waarden die je hebt. In plaats van het volgen van een verhaal dat je al jaren lang bij je draagt. We groeien vanuit ego naar Zijn.

Velen van ons vinden veranderen lastig. Vooral als het om een verandering gaat waar we zelf niet om hebben gevraagd, of die we eigenlijk niet willen. Zo’n verandering in het persoonlijk leven kan gaan om de behoefte af te vallen, of gezonder te leven. In het werk kan het gaan om de zoektocht naar meer zingeving of op een andere manier samenwerken. Hierna praat ik over veranderen vanuit waarden en voor wie je het doet.

Veranderen vanuit waarden

Stel je voor dat iemand je vraagt om alleen nog maar plantaardig te eten, terwijl jij opgegroeid bent met verhalen over mannen die sterk werden doordat ze melk dronken, of je ervaringen van uit je jeugd waarin je een koekje kreeg als je iets goeds had gedaan. Die ervaringen zorgen er voor dat je moeite hebt om zo’n verandering op te pakken. Je bent je niet bewust van de invloed van die verhalen en ervaringen.

Het is heel lastig om iets te veranderen in je leven of je werk als je niet weet waar je waarden liggen. Stel dat je doel is om elk jaar 10 minuten sneller hard te lopen in een marathon. Of elk jaar 10% meer te verkopen in je bedrijf. Dit zijn doelstellingen die gebaseerd zijn op verhalen, die vertellen dat dit is wat we zouden moeten doen. Het zijn niet de verhalen die je hoort als je rustig in de tuin zit (te mediteren). Het zijn ook niet de verhalen die je hoort als je jezelf de kans geeft om uit de emoties te stappen die ons overspoelen, iedere dag. Het is je ego dat praat, en niet je Zelf. Lees de boeken van Eckhart Tolle als je hier meer over wilt leren.

Voor wie doe je het?

Stel dat je op school geleerd hebt dat je aardig moet zijn voor anderen. En als je dat deed kreeg je een compliment van de juf. Als je dan thuis kwam kreeg je van je moeder een koekje bij de thee, en van je vader kreeg je een schouderklopje. Je deed precies wat er van je verwacht werd.

Je werd ouder en ging werken. Ook daar bleef je aardig voor de anderen. Je offerde jezelf op voor anderen en dacht dat je daarmee de wedstrijd om aardig gevonden te worden ging winnen. Maar dat was niet zo. Mensen in het bedrijf maakte misbruik van het feit dat jij nooit nee zei. Ze kwamen altijd op een laat moment langs met een vraag, die er voor zorgde dat jij tot ’s avonds laat door moest werken, terwijl zij naar een voetbalwedstrijd konden.

Je snapte er niets van, want je was toch aardig voor de anderen? Je voelde je verdrietig en alleen. En de volgende keer toen iemand anders je vroeg iets te doen wist je niet meer wat je moest doen. Je gevoel zei je dat het goed was om aardig voor de ander te zijn, maar je hoofd zei dat dit toch niet hielp.

Veranderen naar een vegan lifestyle

Laten we dit voorbeeld eens aanpassen en kijken wat dat met een vegan lifestyle te maken heeft.

Thuis heb je geleerd om je bord leeg te eten, anders kreeg je geen toetje. ‘s Avonds kwamen er borrelnootjes op tafel, en dat was gezellig. Op school moest je schoolmelk drinken, want dat was gezond.

Nu lees je allerlei artikelen en boeken over een vegan lifestyle en je ziet van die superslanke mensen die enorme afstanden hardlopen en zo energiek zijn dat je er moe van wordt. Dus jij wil ook wel zo slank worden en lekker hardlopen. Je bent jaloers op hun gezonde uitstraling en wil van jouw blubbervet af. Je wil je weer goed kunnen bewegen.

Je bekijkt allerlei video’s die deze kanjers op internet zetten. Je volgt hun advies en eet hetzelfde als wat zij eten. Je begint met hardlopen en binnen drie dagen heb je enorme spierpijn. Je zet door en na twee weken kun je niet meer op of neer en zijn je knieën pijnlijk als je alleen maar staat. Met het eten gaat het ook niet echt lekker. Je hebt een dure blender gekocht en vindt die smoothies met spinazie helemaal niet lekker. Je voelt je helemaal niet lekker. Na drie weken stop je en ga je terug naar je oude leventje. De blender geef je weg aan een vriendin die al jaren leeft op smoothies. “Het is gewoon niet vol te houden”, zeg je tegen je vrienden. Of, “ik ben niet sterk genoeg om zo te leven”. “Ik heb altijd al zwakke knieën gehad”. Ik ken die verhalen zo goed, omdat ik ze zelf jarenlang aan mezelf vertelde.

Oude verhalen en nieuwe gewoontes

Wat hier mis gaat is ons brein dat oude verhalen blijft voeren aan ons bewustzijn, ons ego. En als je andere gewoonten wilt toepassen moet je je keuzes aanpassen. Nieuwe verhalen maken dus. Het eerste wat je kunt doen is op zoek gaan naar waar jij werkelijk voor wilt staan. Wie wil je zijn. Dus niet wat je wilt doen, maar echt wie je wilt zijn.

Zodra je je eigen waarden hebt ontdekt kun je andere keuzes maken. Je kunt de beslissing om vegan te worden baseren op je waarden. Bijvoorbeeld de keuze om gezond, vrolijk, sterk, lenig en elegant te zijn, onderbouw je met gezonde voedingskeuzes.

Als je gezond wilt zijn kun je op zoek gaan naar informatie die je leert dat een plantaardig voedingspatroon je veel gezondheid brengt. Hier op dit blog vind je veel informatieve achtergrondartikelen over gezonde voeding. Als jij sterk en lenig wilt zijn kun je op zoek gaan naar een bewegingsvorm die bij jou past. Dus niet gaan hardlopen omdat Rich Roll dat doet, of Brendan Brazier. Maar kiezen voor een sport of bewegingsvorm die jou helpt om sterk en lenig te worden. Binnen de mogelijkheden die je nu hebt. Dus wellicht heb je bij jou in de buurt een heel goede yogastudio. Of als dat niet zo is, kun je op het internet allerlei yoga instructies vinden. Misschien heb je een hond en wordt jouw dagelijks rondje wandelen een feestje voor jullie beiden.

Zolang het maar gebaseerd is op jouw waarden. Jouw keuze om op een bepaalde manier te leven. Dan kun je veranderingen aan. Of je het nu doet om je gezondheid, voor de dieren of om je bijdrage te leveren aan de beperking van de klimaatontwrichting zoals Paul Hawken beschrijft.