Top 3 hardnekkige mythes als reden om geen veganist te worden – en hoe ze te weerleggen

Elke veganist – doorgewinterd of newbie – kent ze: mythes over vlees en mythes over veganistisch eten. Ofwel omdat anderen het tegen je zeggen ofwel omdat je ze misschien zelf ooit geloofde. Iets met eiwitten?

Tijdens voorlichtingsgesprekken hoor ik veel dezelfde hardnekkige overtuigingen, die maken dat mensen denken dat vegan eten moeilijk of onmogelijk is. Daarom hier de top 3 van de meestgehoorde mythes en hoe je ze goed onderbouwd kunt weerleggen.

Mythe #1: We hebben vlees nodig vanwege de eiwitten

Wie kent hem niet, de alom bekende proteïnevraag “Waar haal je als veganist dan je eiwitten vandaan?” (in dit geval dus letterlijk de hamvraag, maar dat terzijde). Het meest voor de hand liggende antwoord is eigenlijk: “Gewoon op dezelfde manier als waar de dieren die we eten ze vandaan halen.” Maar je kunt ook een wedervraag stellen: “Waar denk je dat de dieren die we eten hun proteïnen vandaan halen?” Zo komen mensen zelf op het antwoord, doordat ze erover gaan nadenken.

Vrijwel alle dieren die de mens eet zijn namelijk herbivoren oftewel planteneters. En dus halen zij hun eiwitten uit plantaardig voedsel. Wist je dat zelfs een komkommer eiwit bevat? Niet veel, maar het zit er wel in!

Proteïnen of eiwitten zijn essentieel voor het menselijk lichaam. Ze leveren calorieën en aminozuren. Aminozuren zijn bouwstenen voor het eiwit in lichaamscellen. Het klopt dat in vlees en andere dierlijke producten veel eiwit zit en dat het van hoge kwaliteit is. Maar het is een misverstand te denken dat we afhankelijk zijn van deze producten om voldoende essentiële aminozuren binnen te krijgen.

Het is ook waar dat er gemiddeld minder eiwit in deze producten zit dan in vlees en je er daarom wat meer van moet eten. Maar dat wil niet zeggen dat het niet toereikend is en het telt zeker niet voor al deze voedingsmiddelen. Zo zit er in tofuballetjes meer eiwit dan in gehaktballen (19 vs. 15 gram, per 100 gram) en bevat een boterham met pindakaas evenveel eiwit als eentje met boterhamworst.

Hoeveel eiwitten heb je nodig?

Veganisten wordt geadviseerd om 30% meer eiwitten dan de gangbare richtlijn (voor volwassenen 0,8 gram per kilo lichaamsgewicht => dus 1 gram voor vegans) te nuttigen. Dit omdat plantaardige eiwitten van een lagere kwaliteit zijn. Als je beseft dat het eetpatroon van de gemiddelde Nederlander 50% meer proteïne bevat dan zijn eiwitbehoefte, heft dat elkaar al snel op en moet je wel heel erg je best doen om een tekort op te lopen.

Een overschot aan proteïne leidt overigens tot obesitas en is slecht voor de nieren en daarbij is aangetoond dat dierlijke eiwitten bij vrouwen leiden tot een hoger risico op diabetes type 2.

Een plantaardige voeding rijk aan peulvruchten en noten levert voldoende essentiële en niet-essentiële aminozuren, mits -zoals voor elk voedingspatroon geldt- de voeding gevarieerd is.

Tijdens voorlichtingsgesprekken kaart ik vaak bekende vegan topsporters aan, zoals de tenniszusjes Serena en Venus Williams, Formule-1 coureur Lewis Hamilton en bodybuilder Torre Washington. Ik verwijs dan ook met plezier naar www.greatveganathletes.com, een naam die voor zich spreekt.

Update: in de Netflix-docu The Game Changers worden alle achterhaalde denkbeelden over de noodzakelijkheid van vlees, vis, zuivel en ei getackeld. Echt een must watch, ook als je geen fitness-fanatiekeling bent!

Mythe #2: Veganistisch eten is niet lekker

Om te beginnen: iedereen, maar dan ook iedereen eet veganistisch voedsel. Fruit is vegan. Groenten zijn vegan. Rijst, aardappelen, pasta’s, brood, noten, zaden, bonen, linzen, noedels, allemaal vegan! Als iemand zegt dat veganistisch eten niet te pruimen is (what’s in a name!) en hij dat niet wil eten, vraag dan eens of hij nooit een appel eet 😉

Het heersende beeld van een veganistische maaltijd blijkt nog opvallend vaak een bord sla te zijn. Mensen zijn zo ingesteld op vlees, vis en kaas, dat ze nauwelijks oog hebben voor wat er nog meer te eten valt. Als je kijkt naar het menu van een gemiddeld restaurant, waarbij alles draait om de vleessoort en de rest in kleinere hoeveelheden daarop wordt afgestemd, is het ook weer niet zo heel verwonderlijk dat men zo weinig andere opties ziet: men weet niet beter. En toch blijft het me met regelmaat verbazen.

Met dank aan de planten

Naast dat de plantaardige keuken volop keus biedt en voldoende smaakvariatie kent, vertel ik mensen graag over de talloze vegan alternatieven die er tegenwoordig voor vlees, vis, kaas en melk zijn, waardoor je werkelijk elk gerecht kunt veganizen. Van lasagna tot burrito’s en van chili tot curry’s en nasi. Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het helemaal plantaardig maken.

En het ironische is, zo’n beetje alle vleesgerechten danken hun kenmerkende smaak aan de plantjes: een hamburger krijgt pas zijn smaak door hem te kruiden, de marinade voor saté bevat vooral knoflook en ui en met benamingen als kip cajun, rookworst en pittige gehaktballetjes is het overduidelijk dat zij hun typische smaak ontlenen aan niet-dierlijke stoffen. Wat nou veganistisch eten is niet lekker? 🙂

Kortom, we hebben geen dieren nodig om gevarieerd én lekker te eten. Smaakvolle recepten vind je veelvuldig op internet, bijvoorbeeld hier en hier.

Mythe #3: Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten, dus veganistisch eten is onnatuurlijk en ongezond

Het klopt helemaal dat vitamine B12 alleen in dierlijke producten zit. Dit is echter de halve waarheid.

Vitamine B12 (essentieel voor het menselijk lichaam, o.a. voor de aanmaak van zenuwcellen) wordt geproduceerd door bacteriën. Deze bacterie leeft in de bodem en in het water. Vroeger, heel vroeger aten we zo van de aarde: je trok die bos wortelen uit de grond, spoelde hem af in een beekje en peuzelde het op. Tegenwoordig eten we zo schoon dat die bacterie met zijn onmisbare vitamine ons bord niet meer bereikt.

Dit telt echter niet alleen voor ons. De meeste dieren in de veehouderij eten ook niet meer rechtstreeks van de grond: zij krijgen speciaal samengestelde voedermengsels, vaak voedsel dat ze van nature helemaal niet zouden eten. Zo krijgen koeien graan, maïs en soja voorgeschoteld.

Kunstvoer

We zien vaak koeien in de wei grazen en dus nemen we automatisch aan dat ze van gras leven. Maar ’s nachts (en in de wintermaanden) staan ze op stal en krijgen ze het afgepaste voer. Daarbij komt 1 op de 3 Nederlandse melkkoeien nooit in de wei, evenals alle varkens (inclusief de meeste biologische) en kippen, dus die krijgen uitsluitend het ‘kunstvoer’.

Dit voer wordt rijkelijk voorzien van een hele mix aan vitaminen en mineralen, waaronder -jawel- vitamine B12. Dus met het eten van vlees nemen we eigenlijk een supplement via het lichaam van een dier. Daarmee is zeggen dat we vlees nodig hebben om deze vitamine binnen te krijgen net zo onlogisch geworden als zeggen dat we apen zouden moeten eten om de voedingsstoffen uit een banaan binnen te krijgen 😉

Hoe zit het nu met B12?

Als veganist is het belangrijk een vitamine B12 supplement te slikken en daarbij kun je met vitamine B12 verrijkte plantaardige alternatieven nuttigen, zoals vleesvervangers en soja-, haver- of amandelmelk. Let op, biologische varianten mogen geen toegevoegde vitaminen bevatten. Collega-auteur Pascal schreef een achtergrondartikel over B12.

En als iemand oppert dat een pilletje slikken of al die toegevoegde vitamine onnatuurlijk is, wijs dan vriendelijk op gejodeerd zout (Jozo), fluoride in tandpasta en foliumzuur voor zwangeren. Want wat dat betreft leven wij allang niet meer natuurlijk!