Waarom veganisme het klimaat kan redden

We konden er niet omheen: dé klimaatmars. Zo’n 40.000 mensen kwamen begin 2019 op de been om in Amsterdam hun stem te laten horen dat het zo niet langer kan. De planeet staat onder druk en wij mensen hebben daar een zeer groot aandeel in. En dus ook de overheid, die haar verantwoordelijkheid voor het klimaat moet nemen. Ik hoop dat ze wakker zijn geschud.

Onder die 40.000 mensen waren ook veel veganisten. Met spandoeken en protestborden probeerden zij hun vegan boodschap over te brengen.

Maar waarom is veganisme nou eigenlijk zo goed voor de planeet en dus het klimaat? Ik zet het één en ander voor je op een rij.

Broeikasgassen

De veeteelt is verantwoordelijk voor enorme hoeveelheden broeikasgassen, zoals CO2, methaan en lachgas, die zorgen voor opwarming van de aarde. Meer dan de hele transportsector bij elkaar, waaronder dus ook alle vliegtuigen. Het wereldwijde vliegverkeer zorgt voor slechts 2 à 3% van alle broeikasgassen versus 14,5% door de veehouderij. Stoppen met dierlijke producten heeft dus een veel groter effect dan niet meer met het vliegtuig op vakantie gaan of vaker de fiets pakken.

Volgens het KNMI zijn runderen de belangrijkste en waarschijnlijk snelst toenemende bron van methaanuitstoot. Runderen zijn herkauwers en stoten daarbij ontzettend veel methaangas uit in de vorm van boeren en winden. Ook vanuit dierlijke mest komt er methaan vrij.

Statistieken

In 2014 is uit een onderzoek in de UK gebleken dat een voedingspatroon rijk aan vlees gepaard gaat met een uitstoot van 7,2 kilo CO2 per dag, terwijl een plantaardig eetpatroon slechts 2,9 kilo CO2 veroorzaakt. Nog niet eens de helft dus. Vegetariërs schommelen er tussenin met 3,8 kilo.

Uit gegevens van Milieu Centraal blijkt dat de Nederlandse veganist zijn voedselgerelateerde CO2 uitstoot met 34% vermindert ten opzichte van de gemiddelde Hollandse vleeseter.

Volgens wetenschapper Joseph Poore van Oxford University zou de totale uitstoot van broeikasgassen met een kwart afnemen als de hele wereldbevolking volledig plantaardig ging eten.

Benieuwd naar jouw persoonlijke CO2-voetafdruk? Doe de test!

Ontbossing

Een veelgehoord argument tegen veganisme is “Ja maar voor soja wordt het oerwoud gekapt”. Als je werkelijk bezorgd bent om het oerwoud, moet je júist plantaardig gaan eten.

Ten eerste: 90% van de kap van het Amazoneregenwoud en 80% van de wereldwijde ontbossing komt voor rekening van de veeteelt. Hele oerwouden worden platgegooid om er veevoer te kunnen telen (waaronder enorm veel soja!) en om er runderen te laten grazen. Mensen vergeten nogal eens dat de dieren die ze eten eerst óók moeten eten.

Ten tweede: zo’n 90% van de wereldwijde sojateelt is bestemd als veevoer, slechts 6% is voor directe menselijke consumptie en de rest wordt gebruikt voor bijvoorbeeld biodiesel. Zo zit het overgrote deel van soja dus verborgen in vlees, zuivel en eieren: voor een hamburger van 100 gram is bijvoorbeeld 46 gram soja nodig en voor 100 gram kaas zo’n 25 gram.

Ten derde: je hoeft als veganist helemaal geen soja te eten natuurlijk. Er zijn ontzettend veel plantaardige voedingsmiddelen rijk aan eiwit, zoals linzen, rijst, graanproducten, noten, bonen (bruine, witte, zwarte, kidney), kikkererwten, seitan (gemaakt van tarwe), quinoa, lupine en ga zo maar door.

Longen

Bossen zijn de longen van de aarde. Ze absorberen CO2 en geven zuurstof af aan de atmosfeer. Zonder bomen, geen leven. Ontbossen betekent minder bomen en minder bomen betekent minder CO2 opname. Zo draagt ontbossing voor zo’n 20% bij aan broeikasgassen.

Waterverbruik

Het verbouwen van al dat veevoer heeft ook een enorme impact op het gebruik van water. Circa 25% van het wereldwijde waterverbruik komt ten laste van de productie van dierlijke producten. Zo kost een kilo rundvlees gemiddeld maar liefst 15.000 liter water. Daarentegen kost een kilo groenten iets meer dan 300 liter en fruit een kleine 1000 liter. Noten zijn by the way ook slurpers met zo’n 9000 liter, dus daar ook even een hand in eigen boezem.

In bovenstaande tabel zien we ook dat rundvlees 20 keer meer water per opgeleverde calorie kost dan graan; kip en varkensvlees respectievelijk 6 en ruim 4 keer meer.

Als we naar de omzetting in proteïnen kijken, zien we in dit bijbehorende onderzoek dat 1 gram eiwit uit rundvlees 6 keer meer water kost dan 1 gram eiwit uit peulvruchten. Voor andere dierlijke eiwitten (zoals varkensvlees, kip, melk en ei) is dat zo’n 1,5 à 2 keer meer.

Deze omzettingen door het dier gaan namelijk ook nog eens heel inefficiënt: een varken zet bijvoorbeeld maar 35% van zijn voedsel om in vlees. De rest gebruikt hij om te leven, zoals spierarbeid, spijsvertering en ademhaling.

Landbouwgrond

Zo’n 70% van alle beschikbare landbouwgrond wordt in gebruik genomen door de veeteelt. Slechts de helft daarvan is nodig als we massaal overstappen op een plantaardig voedingspatroon. De rest kunnen we dan teruggeven aan de natuur. Zo kunnen nieuwe bossen worden aangeplant en kan de kap van het regenwoud stoppen. Nog meer CO2-vermindering dus!

Bodem- en watervervuiling

Het moge duidelijk zijn dat al die dieren ook enorm veel mest produceren. Die mest vervuilt niet alleen de lucht, maar ook het water en de bodem, waardoor planten- en diersoorten uitsterven. De vee-industrie is de allergrootste veroorzaker van de vervuiling van rivieren en kustwateren met fosfaat en stikstof.

Omdat een groot deel van het veevoer uit andere delen van de wereld wordt gehaald, maar de mest in ons land wordt geproduceerd, ontstaat een teveel aan fosfaat in onze bodem en elders een tekort met bodemuitputting tot gevolg. De natuurlijke kringloop wordt dus verstoord. Dit telt voor alle andere landen die veevoer importeren evengoed.

Ook de teelt van die grote hoeveelheden veevoergewassen gaat met heel wat vervuiling gepaard. Denk aan alle onkruidverdelgers, insecticiden en kunstmest die in het milieu terechtkomen.

Als we allemaal plantaardig zouden eten, hoeven we veel minder gewassen te telen en dus kunnen we de vervuiling van onze planeet flink terugdringen.

Vernietiging van zeeleven

Zo’n 70% van het aardoppervlak is water, 74% van de bekende diersoorten leeft in dit water en 99% van alle dieren op aarde zijn zeedieren. Uh, say what?

Al eerder schreef ik dat de bossen de longen van de aarde zijn. De oceanen zijn dat ook. Het plankton dat daarin leeft produceert namelijk een groot deel van alle zuurstof, terwijl het CO2 opneemt. Dus ook zonder gezonde oceanen geen leven. En voor een gezonde oceaan zijn evenwichtige zeedierpopulaties van levensbelang. Letterlijk.

En toch vervuilt de mens deze wateren, vist hij ze praktisch leeg, beschadigt hij de zeebodem continu met sleepnetten waardoor geen herstel kan plaatsvinden, doodt hij opzettelijk honderdduizenden andere dieren zoals walvissen en zeehonden omdat deze anders ‘onze’ vissen zouden opeten en komen miljarden dieren om als bijvangst: niet alleen ongewenste vissen, maar ook dolfijnen, zeeschildpadden, haaien en albatrossen. De visserij is net als de vee-industrie verantwoordelijk voor het uitsterven van talloze diersoorten.

Nog meer opwarming

Ook stijgt door opwarming van de aarde door broeikasgassen de temperatuur van de zeeën. In combinatie met de vervuiling door fosfaat en stikstof uit de veeteelt zorgt dit voor zogeheten dode zones. Dit zijn delen van de zee waar een tekort aan zuurstof is, waardoor planten en dieren er niet kunnen overleven. Het aantal van dit soort zones neemt in een rap tempo toe.

Meer over de menselijke impact op de oceaan en haar bewoners vind je in deze video. En in dit achtergrondartikel vertel ik je alles over de negatieve effecten van de visserij op vrijwel al het oceaanleven.